„WPŁYW LITERATURY NA ROZWÓJ DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM”

Książka ma ogromny wpływ na wszechstronny rozwój dziecka w wieku przedszkolnym. Wychowawcze możliwości literatury dla dzieci są bardzo duże, a składa się na to wiele przyczyn związanych przede wszystkim z właściwościami tego wieku, tj.  np. skłonność do naśladownictwa, identyfikowanie się z postaciami, szybki rozwój mowy i myślenia, aktywność poznawcza, wrażliwość emocjonalna oraz intensywność w poznawaniu i przeżywaniu świata.

Rodzice i wychowawcy powinni od najwcześniejszych lat, w sposób świadomy i systematyczny kształtować nawyki stałego obcowania z książka i sięgania po czasopisma.

Stałe kontakty ze starannie dobranymi utworami literackimi z zakresu poezji i prozy –  zawierającymi obok tekstu literackiego artystyczną ilustrację, budzą wrażliwość estetyczną dziecka, a jednocześnie sprzyjają rozwijaniu jego postaw twórczych, wyzwalaniu form ekspresji słownej i plastycznej.

Ponadto, kontakt z książką i ilustracją aktywizuje myślenie, procesy porównywania, analizowania, szukania przyczyn i skutków, wyciągania wniosków, tworzenia elementarnych pojęć, sprzyja ćwiczeniom pamięci, uwagi i skomplikowanych operacji myślowych.

Starannie dobrane utwory literackie ukazują ich odbiorcom wzory pięknej polskiej mowy. Utrwalone w pamięci fragmenty tekstów staja się przykładem poprawnego języka i mogą mieć wpływ na doskonalenie mowy pod względem gramatycznym i dźwiękowym, na wzbogacenie zasobu pojęć i słów, na rozwój umiejętności komunikatywnej wypowiedzi.

Literatura dziecięca wywiera także ogromny wpływ na rozwój emocjonalny i społeczno – moralny dziecka. Baśnie przedstawiają problemy dobra i zła w sposób uproszczony, zrozumiały dla dzieci – sierotka jest dobra i pracowita, czarownica – zła i podstępna, dobro jest nagradzane, zło karane. Zachęca to do wysuwania pewnych pytań, rozmów z dziećmi, prób oceny bohaterów.

Koniecznym staje się w tym momencie zwrócić uwagę na dokonywanie starannego doboru literatury dla dziecka. Pierwsza ważna zasadą jest dostosowanie jej do wieku i możliwości rozwojowych dziecka.

Dla trzylatków należałoby wybierać krótkie opowiadania, wierszyki i bajki o treści pogodnej i wesołej. Małe dziecko lubi, gdy w tych utworach występują bliskie mu postacie jak mama, tata czy babcia, jak ulubiony pies lub kot czy ukochana lalka lub miś. Poza tym opowiadania powinny zawierać dużo dialogów, wyrazów dźwiękonaśladowczych, które dzieci chętnie powtarzają oraz dużo tych samych powtarzających się rytmicznie zwrotów.

Czterolatki natomiast powinny poznawać wartościowe utwory budzące wrażliwość na dobro i zło, wygłaszać krótkie wiersze, odpowiadać na pytania dotyczące treści utworu oraz samodzielnie go opowiedzieć.

Dzieci pięcioletnie, posiadające większy zasób wiadomości o otaczającym świecie i bogatszy zasób słownictwa powinny poznawać utwory o charakterze lirycznym i humorystycznym. Rozwój wyobraźni i fantazji wpływa u nich na zainteresowanie baśnią. Charakterystyczne dla odbioru utworu literackiego na tym poziomie wieku jest upodobanie do znanych już tekstów. Dzieci przywiązują się nie tylko do przedstawionych postaci bohaterów, ale ciągle od nowa bawi je przebieg akcji, kiedy już został pokonany pewien wysiłek zrozumienia ciągu opisanych w utworze wydarzeń.

Poziom rozwoju starszaków, ich sprawność umysłowa, bogate doświadczenia, umiejętność obserwacji otaczającego świata sprawiają, że dużym powodzeniem cieszą się także utwory o treści realistycznej, w których można odnaleźć znane już fakty i sytuacje, poszerzyć i utrwalić swoje wiadomości. Dzieci żywo interesują się przyrodą i techniką, jak również pewnymi zjawiskami z życia społecznego. Ich pytania stają się bardziej dociekliwe, pragną zbadać przyczyny obserwowanych faktów, próbują przewidywać ich skutki. Wielu chłopców pasjonuje się techniką, pragnie wiedzieć „jak to działa” i „z czego jest zrobione”. Przyroda staje się terenem niezwykłych odkryć i obserwacji życia roślin i zwierząt. Rola ilustracji maleje. Środki plastyczne ułatwiają odbiór tekstu, ale nie są już pierwszoplanowymi elementami książki.

I na koniec – sprawmy, by dziecko miało w domu pierwszą biblioteczkę, gdzie gromadzić będzie swoje ulubione książeczki. Jej posiadanie ma na celu kształtowanie postawy przyszłego czytelnika, który w sposób samodzielny będzie wybierał swoje lektury oraz szukał właściwej drogi do książki i czasopisma, a przede wszystkim – odczuwał potrzebę stałego z nimi kontaktu.

LITERATURA:

1.Polcyn K., Zaciekawić dzieci książką, „ Wychowanie w Przedszkolu” 2003, nr 3.