Anna Kuźba

Kiedy dziecko nie
radzi sobie z emocjami

Jak rozpoznać problem i reagować,
aby realnie pomóc dziecku?

 

Emocje są nieodłączną częścią życia każdego dziecka. Ich rozpoznawanie
i odpowiednia reakcja mogą znacząco wpłynąć na rozwój malucha.
Jak pomóc dziecku w trudnych momentach i nauczyć je zdrowego zarządzania
emocjami? W tym artykule znajdziesz praktyczne wskazówki dla rodziców
i wychowawców, które pomogą w nauce emocjonalnej regulacji.

 

Współczesne wyzwania w regulacji emocji
u dzieci

Szybkie tempo życia, charakterystyczne dla naszych czasów, utrudnia efektywne zarządzanie emocjami. Przebodźcowanie dotyczy nie tylko dzieci, ale także dorosłych. Gdy dochodzi do zderzenia dwóch światów – dziecięcego i dorosłego – często spotykamy się z frustracją i brakiem zasobów, które pomogłyby poradzić sobie z trudnymi emocjami. Dlaczego dzieci w wieku przedszkolnym mają
problem z kontrolowaniem swoich emocji? W dużej mierze wynika to z niedojrzałości niektórych obszarów mózgu (takich jak kora przedczołowa czy układlimbiczny), które odpowiadają za regulację emocji. Pełna kontrola emocji rozwija się stopniowo, aż do około
25. roku życia, dlatego jako rodzice i wychowawcy musimy wykazać się dużą cierpliwością w nauce emocjonalnej regulacji.

Przykład idzie z góry

Aby dziecko lepiej radziło sobie z emocjami, warto zacząć od siebie. To właśnie od nas maluch czerpie wiedzę o tym, jak reagować w trudnych sytuacjach. Jeśli my, jako dorośli, reagujemy impulsywnie (np. trzaśnięciem drzwiami czy rzuceniem czymś), dziecko ma dużą szansę, by przejąć te same mechanizmy. Wówczas zacznie przejawiać podobne zachowania w przedszkolu czy szkole, co może prowadzić do problemów z rówieśnikami oraz częstych interwencji nauczycieli. Dlatego warto podjąć próbę zmiany własnych reakcji. Jeśli na przykład w sytuacji stresowej automatycznie podnosimy głos, warto zastąpić krzyk głębokimi oddechami czy liczeniem do dziesięciu. Z czasem baczny obserwator – nasza pociecha – zacznie przejmować nasze nawyki i sposoby radzenia sobie z nerwami.

Wpływ codziennych napięć na dziecko

Rodzice, zmagający się z codziennymi konfliktami, nie zawsze są świadomi, jak bardzo ich impulsywne reakcje wpływają na dzieci. Maluchy, które muszą radzić sobie z emocjami samodzielnie, mogą czuć się zagrożone i niepewne, co prowadzi do obniżenia poczucia bezpieczeństwa. To z kolei może skutkować nerwowym zachowaniem w przedszkolu lub przygnębieniem. Dlatego, gdy dziecko jest świadkiem kłótni w domu, ważne jest, by jak najszybciej ostudzić emocje i zadbać o jego dobrostan. Tłumaczenie, co się stało i dlaczego, oraz okazanie zrozumienia mogą pomóc dziecku przejść przez trudne emocje.

Karanie milczeniem – poważny błąd wychowawczy

Niepokojącym zjawiskiem, które często występuje w relacjach rodzic-dziecko, jest stosowanie ciszy jako formy kary. Tak zwane obrażanie się może wywołać u dziecka poczucie osamotnienia, smutku i lęku. Co gorsza, maluch nie zawsze rozumie, co zrobił źle, ponieważ nie dostaje od rodziców jasnej komunikacji. W efekcie dziecko zaczyna tłumić emocje, co prowadzi do późniejszych wy-
buchów frustracji. Warto pamiętać, że dziecko potrzebuje bezpieczeństwa i zrozumienia, a nie kar, które pogłębiają jedynie problem.

Emocje w relacjach z rodzeństwem

Wielu trudnych emocji u dziecka może dostarczyć relacja z rodzeństwem. Zazdrość, poczucie bycia niedocenianym mogą prowadzić do trudnych zachowań. Dziecko, widząc różnice w traktowaniu, może reagować na nie agresywnie lub wycofując się. Ważne jest, by nie ignorować tych sygnałów, ale w porozumieniu z dzieckiem próbować rozwiązać konflikt. Dzięki empatii, zrozumieniu i rozmowie dziecko może poczuć się bezpieczne i doceniane.

Nazywanie emocji – klucz do zrozumienia

Przedszkolaki często mają trudności z wyrażeniem swoich uczuć, co prowadzi do frustracji. Dlatego tak ważne jest, by uczyć dziecko, jak nazywać swoje emocje. Codzienne rozmawianie o emocjach, czytanie książek dotykających tego tematu, a także zabawa w zgadywanie emocji mogą pomóc dziecku zrozumieć, co czuje. Należy unikać krytykowania czy lekceważenia emocji dziecka, ponieważ to może prowadzić do ich tłumienia. Czasami wystarczy po prostu być obok, przytulić dziecko i dać mu poczucie, że zawsze jesteśmy gotowi je wesprzeć.

Przełomowe momenty – jak zmiany w życiu wpływają na dziecko

Zmiany w życiu dziecka, takie jak narodziny rodzeństwa, przeprowadzka czy zmiana w życiu rodziców, mogą wywołać lawinę emocji. Coś, co dla dorosłych może być radosnym wydarzeniem, dla dziecka może stanowić powód do niepokoju. Dzieci odnajdują poczucie bezpieczeństwa w rutynie, dlatego wszelkie zmiany mogą być trudne do zaakceptowania. W takich sytuacjach szczególnie ważne jest, by zwrócić uwagę na emocje dziecka i wspólnie z nim rozmawiać o przeżywanych uczuciach.

Zaburzenia rozwojowe – kiedy warto zasięgnąć porady specjalisty

Nie wszystkie trudności emocjonalne u dzieci wynikają z normalnego rozwoju. Czasami dzieci mają wrodzoną wrażliwość lub impulsywność, ale ich reakcje mogą wykraczać poza normalne granice. Jeśli intensywność emocji dziecka jest wyjątkowo silna, warto skonsultować się ze specjalistą, by wykluczyć zaburzenia rozwojowe. Szybka interwencja może pomóc dziecku lepiej radzić sobie z emocjami i zapobiec rozwojowi problemów w przyszłości.

 

fragment artykułu BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 6.285/2025